θέρμαι

Ή πως ένα αστικό κενό μετατρέπεται σε ένα "περιφραγμένο" ιδιωτικό χώρο.

Αν και αφορά την τοπική κοινωνία της Ρόδου, όπου και το τελευταίο δίμηνο-τρίμηνο αποτελεί σχεδόν καθημερικό πρωτοσέλιδο στις τοπικές εφημερίδες -αν εξαιρέσει κανείς την εβδομάδα της φωτιάς στη ν. Ρόδο- στην ουσία αποτελεί μία παρατήρηση που πιθανώς μπορεί να απαντηθεί και σε άλλες πόλεις όταν οι τοπικές εξουσίες βρίσκουν λύσεις, τις οποίες προτείνουν και εφαρμόζουν, χωρίς πιθανώς να έχει γίνει η απαραίτητη μελέτη, ή να έχουν εξεταστεί πλήθος εναλλακτικών, κοιτώντας συχνά μόνο οικονομικά οφέλη.

Χωρίς να σχολιαστούν οι -τοπικές- πολιτικές προεκτάσεις του ζητήματος, οι οποίες αναμφίβολα είναι πολλές και ιδιαίτερα σημαντικές, επιλέγεται να σχολιαστούν τα όσα σχετίζονται με τον, μέχρι ένα σημείο, δικό μου τομέα και που, αν μη τι άλλο, έχουν σαφείς -γενικές- πολιτικές προεκτάσεις.

Αφενός, λοιπόν, έχουμε την ύπαρξη ενός πρώην ιδιωτικού χώρου -πισίνα και αυλή του ξενοδοχείου Θέρμαι- και νυν αστικού κενού και σκουπιδότοπου στο κέντρο της πόλης, ανάμεσα σε τρεις βασικούς οδικούς άξονες και πολύ κοντά σε μνημεία και τοπόσημα αυτής. Αφετέρου έχουμε την προσπάθεια αξιοποίησης αυτού του χώρου, την μετατροπή του από αστικό κενό σε κάτι άλλο, που δεν ορίζεται, από κάποια δημόσια τοπική αρχή, με κανέναν άλλο τρόπο -αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό ή μη- εκτός από την οικονομική του αξία. Τα πάντα έχουν μία τιμή και αυτή, λοιπόν, είναι αρκετή για να τα χαρακτηρίσει, να τα προσδιορίσει, να τους δώσει υπόσταση.

Η προσπάθεια αξιοποίησης του χώρου κρίνεται κατ'αρχήν σίγουρα θετική, κανένας δεν θέλει ένα αστικό κενό στην πόλη του. Από εκεί και πέρα όλα κρίνονται λάθος.

Η ουσία της παρατήρησής μου έγκειται στο γεγονός της ιδιωτικοποίησης του εν λόγω χώρου -που σε καμία περίπτωση δεν έχει αμελητέα έκταση- και κυρίως στην παραχώρηση αυτού σε έναν μόνο ενδιαφερόμενο. Το μέγεθος και η θέση του οικοπέδου μέσα στην πόλη, του δίνουν από μόνα τους το χαρακτήρα πλατείας. Η μη ύπαρξη οποιουδήποτε κτίσματος με κάποια σημαντική λειτουργία -τουλάχιστον όσο θυμάμαι- μέσα στα όρια του οικοπέδου -αν εξαιρέσει κανείς το περίπτερο που βρίσκεται στη γωνία-, ενισχύει την άποψη αυτή.

Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει πως ανέκαθεν ο χώρος ήταν ιδιωτικός -δεν γνωρίζω άλλωστε πως ήταν το οικόπεδο όταν η πισίνα είχε νερό και η αυλή ήταν γεμάτη κόσμο, πιθανώς τους πελάτες του ξενοδοχείου- και άρα αποτελεί κατά κάποιο τρόπο συνέχεια με ένα κενό 20 (;) χρόνων. Το θέμα όμως είναι πως οι πόλεις αλλάζουν, εξελίσσονται. Όπως το Θέρμαι έχει πάψει προ πολλού να είναι ξενοδοχείο, έτσι κ ο χώρος μπροστά του έχει σχεδόν αποποιηθεί τον χαρακτήρα του ιδιωτικού.

Είχε, λοιπόν, η αρμόδια αρχή τη δυνατότητα -αν όχι την υποχρέωση- να διαχειριστεί το χώρο με την ιδιότητα που έχει πλέον αποκτήσει, αν όχι στο σύνολό του, τουλάχιστον σε κάποιο κομμάτι του.

Η ιδιωτικοποίηση θα μπορούσε, και πάλι να αποτελέσει βήμα προόδου από το αστικό κενό που ήταν πριν το οικόπεδο, αν γινόταν κάτω από διαφορετικές προϋποθέσεις και κυρίως αν δεν αφορούσε μόνο μία εταιρεία. Με το να παραχωρείται το οικόπεδο σαν σύνολο σε ένα και μοναδικό ενδιαφερόμενο, σημαίνει πως ο τελευταίος μπορεί να το εκμεταλλευτεί με όποιο τρόπο θέλει -ακολουθώντας ή όχι τον νόμο-. Θα μπορούσε, λοιπόν, να κτίσει περιμετρικά του οικοπέδου έναν τοίχο δυόμιση μέτρα -στο χώρο του φανταστικού (;)- και να μετατρέψει τον εν δυνάμει δημόσιο χώρο σε μία περιφραγμένη αυλή.

Μπορεί ο τοίχος να μην υπάρχει, η ιδίοτητα του ιδιωτικού όμως είναι σαφής. Κανένας δεν πρόκειται να μπει σε αυτό το χώρο αν δεν θέλει να κάτσει στο caffee που λειτουργεί ή να προβεί σε συνήθειες τοπικών κοινωνίων, όπως "να κόψει κίνηση" και να διαμορφωθεί μία από τις γνωστές πασαρέλες. Ακόμη και στην περίπτωση της μερικής ιδιωτικοποίησης του οικοπέδου ή στην μίσθωση σε περισσότερους από έναν ενδιαφερόμενους τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά καθώς θα υπήρχαν ενδιάμεσοι χώροι, πιθανώς στη δικαιοδοσία του δήμου και οι οποίοι θα μπορούσαν να διαδραματίσουν το ρόλο πλατείας.

Μπορεί η σημερινή κατάσταση του χώρου να είναι σαφώς καλύτερη από τον επί χρόνια σκουπιδότοπο, σε καμία περίπτωση δεν είναι δημόσιος χώρος, με όσα θετικά μπορεί αυτός να συμπαρασύρει, και σε μία πόλη που παρ'όλη την ομορφιά και την οργάνωση της, η έλλειψη τέτοιων χώρων είναι τουλάχιστον εμφανής.

onthewayBack

Λίγες μέρες πριν μπω στο αεροπλάνο για την επιστροφή στην Αθήνα. Ύστερα απο 4μιση μήνες.

Η Βιέννη είναι όμορφη. Έτσι κ αλλιώς. Μου είπαν ότι βρίσκεται μέσα στις 5 πόλεις παγκορμίως με το καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Και μπορώ να φανταστώ και να καταλάβω τους λόγους. Πράσινο, πάρκα, καθαριότητα, υποδομές, συγκοινωνίες. Άνθρωποι χαλαροί, χωρίς άγχος, χωρίς τρέξιμο. Πρόκειται για μία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με όσα καλά μπορεί αυτός ο χαρακτηρισμός να κουβαλάει μαζί του και με τα επιπλέον θετικά του μικρού μεγέθους. Δεν είναι αχανής, οι αποστάσεις είναι μικρές, λειτουργικές. Με πληθώρα επιλογών, δυνατοτήτων.

Δεν παύει να είναι όμως μια βαρετή πόλη. Πολύ ήσυχη.

Η Βιέννη μ'αρέσει πολύ, όχι όμως επειδή με γοήτευσε σαν πόλη. Δεν με τράβηξε ο παλμός της, ο ρυθμός της, δεν με άγγιξε το κλίμα της, το κλίμα των ανθρώπων της. Η Βιέννη μ'αρέσει γιατί την έζησα όπως την έζησα. Με πολλούς καλούς φίλους από όλη την Ευρώπη, κάθε βράδυ σε μέρη διαφορετικά, με συζητήσεις διαφορετικές, με χορό, με τραγούδι. Δεν θα μου λείψει, άλλωστε και τίποτα άλλο. Αυτά και μόνο.

Τη Βιέννη την αγαπώ γιατί την έζησα όπως την έζησα. Και δεν θα μπορούσα να τη ζήσω αλλιώς.

details

Ωραία κτίρια μπορούν να φτιάξουν πολλοί. Διάσημοι, άγνωστοι, έλληνες, ξένοι. Κτίρια με ποιότητες χώρων, εξωτερικών, εσωτερικών, ημιυπαίθριων. Με φαντασία, αρμονικές αναλογίες, ενδιαφέρουσες όψεις.


Αυτό, όμως, που συγκινεί εμένα περισσότερο δεν είναι άλλο από τις λεπτομέρειες. Μικρά στοιχεία, κομμάτια του κτιρίου που αναδεικνύουν την ευαισθησία, την οπτική του αρχιτέκτονα, την ολοκληρωτική μελέτη του πάνω στο κτίριο. Που ξεχωρίζουν τους εν λόγω αρχιτέκτονες από μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία που, σε μία -αγωνιώδη όσο και απαραίτητη (;) στα σύγχρονα πλαίσια του μάρκετινγκ- προσπάθεια παγκοσμιοποίησης της αρχιτεκτονικής, αναλώνονται σε μεγάλα έργα με αναμφισβήτητες ποιότητες όπου όμως λείπει η ευαισθησία στον χειρισμό των λεπτομερειών. Των υλικών, των χρωμάτων, των επιφανειών.


Κάπως έτσι, η αρχιτεκτονική γίνεται τέχνη και η πολυπλοκότητα μαεστρία.

(Photos from: Olympic archery range for the 1992 Summer Olympics, Vall d'Hebrón, Barcelona, architect Enric Miralles)

talking_withHadid

Την πρώτη φορά που το βλέπεις, εντυπωσιάζεσαι. Και την δεύτερη και την τρίτη. Η μορφή, η προοπτική, το ασυνήθιστο σου τραβούν την προσοχή. Το ίδιο και η συνύπαρξή του παλιού και του νέου.
Αναμφισβήτητα η Hadid πήρε -δεν ξέρω με ποιές διαδικασίες- οικόπεδο φιλέτο. Δίπλα στο ποτάμι, πρόκειται για το μοναδικό συγκρότημα κτιρίων σε όλο το μήκος της όχθης του καναλιού του Δούναβη που βρίσκεται ανάμεσα στο δρόμο και στο ποτάμι. Όλα τα υπόλοιπα βρίσκονται πίσω από το δρόμο. Και αρκούνται στη θέα και όχι στην επαφή.


Το πιο γοητευτικό κομμάτι του συγκεκριμένου συγκροτήματος κατοικιών -πέρα από τις γραμμές του, την ισορροπία μορφής-υλικού, την στατικότητά του, στοιχεία που ξέρει πως να τα δουλεύει, να τα συνδυάζει και να δίνει το επιθυμητό (τουλάχιστον) εντυπωσιακό αποτέλεσμα- είναι η συνύπαρξή του με το παλιό.
Με αυτό το τούβλινο κτίριο που μπλέκεται με τους όγκους της Hadid, που η γραμμικότητά του αμφισβητείται από τις αναδιπλώσεις του νέου, που η υλικότητά του έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον άσπρο σοβά.
Και που τελικά συμπληρώνονται αρμονικά και ισορροπημένα.

walking_inVienna

Περπατώντας στην Βιέννη και χαζεύοντας τα χρώματα...


Πρόκειται, μάλλον, για μια ανοιχτή ανασκαφή graffiti. Μόνο που δεν ανακαλύφθηκε. Δημιουργήθηκε. Είναι σαν να χτίζεις πάνω σε ερείπια, σαν να ζωγραφίζεις σε ζωγραφισμένο καμβά. Σε κάθε περίπτωση, με όσους περισσότερους τρόπους και αν το περιγράψεις, όσα ονόματα και αν του δώσεις, το σίγουρο είναι πως εντυπωσιάζει. Με τα χρώματα, τα αλλεπάληλα layers, τα σχέδια, τη φαντασία.


Πάνω στους τοίχους, πάνω στις πόρτες, μόνο το πόμολο έχει μείνει καθαρό. Χωρίς αμφιβολία, κάποια στιγμή θα το βάψουν και αυτό. Και όσο συντομότερα, τόσο καλύτερα. The sooner the better.


(Ή πώς επιλέγεις να ενταχτείς στο περιβάλλον...)

walking_inParis

Νομίζω ότι πρόκειται για την πιο όμορφη εκδοχή street art που έχω δει. Για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Πρώτον επειδή βρίσκεται πράγματι στον δρόμο, στο πάτωμα, σε αστικό χώρο και άρα δικαιολογεί πλήρως το όνομά της. Δεύτερον γιατί έχει πολλούς δημιουργούς, φτιάχτηκε "κατά λάθος", από πολλά παπούτσια που πάτησαν πάνω εκεί, καθώς οι ανυποψιάστοι ιδιοκτήτες τους - δημιουργοί εισέρχονταν στο bookshop του μουσείου Branly. Τρίτον, επειδή έχει προοπτικές και προδιαγραφές για να εξελίσσεται, να αλλάζει, να μεγαλώνει, μέχρι κάποιος ανίδεος υπεύθυνος να αποφασίσει να το "διορθώσει" και να καταστρέψει αυτό το μοναδικό δείγμα street art. Τέταρτο και τελευταίο επειδή, χάρη ακριβώς στην τυχαιότητα με την οποία δημιουργήθηκε, σε προκαλεί να επιλέξεις το σχήμα του, τη μορφή του, τί ακριβώς απεικονίζει, τέλος πάντων, χρησιμοποιώντας απλά και μόνο την φαντασία σου.


Το Παρίσι, η αλήθεια, είναι γεμάτο από street art. Ζωγραφιές στους τοίχους, στα πεζοδρόμια, αυτοκόλλητα και tags παντού. Ήταν, άλλωστε, από πάντα -και μέχρι ένα σημείο εξακολουθεί να είναι- μία πρωτεύουσα με τεράστια καλλιτεχνική δραστηριότητα, που αναπόφευκτα οδηγεί σε μία παιδεία διαφορετική, πιο πλούσια και πιο γεμάτη από όσα έχουμε συνηθίσει, ακόμα και στην Αθήνα, σε μία παιδεία που σου δίνει μουσεία, που σε έχει μάθει όμως πρώτα πως να τα βιώνεις, πως να τα ζεις και πως να τα χρησιμοποιείς.

-Δεν μοιάζει με φιγούρα σαν αυτές που χαζεύει και (μάλλον) ζωγραφίζει;-

in_motion: The sequel

Ύστερα από 4 περίπου μήνες που τραβάς φωτογραφίες, ενθουσιασμένος για την άμεση και ταυτόχρονη παρακολούθηση της απέναντι πολυκατοικίας, προσπαθώντας να κατανοήσεις και να συμφωνήσεις στα δόγματα του metapolis περί αρχιτεκτονικής και διαδικασίας και όχι αρχιτεκτονικής και αποτελέσματος, που βλέπεις την εξέλιξη να υφίσταται μπροστά στα μάτια σου, που βλέπεις ανθρώπους, εργαλεία, υλικά, όλα να συνεργάζονται για να γίνει αυτό που αργότερα θα κράξουμε ως μία ακόμα κακή, αστική, μοντερνιστική, αντιπαροχική πολυκατοικία, που όμως την θαυμάζουμε (;) στη διάρκεια της κατασκευής της, ύστερα, λοιπόν, από ολόκληρη αυτήν τη διαδικασία, την αναμονή, τον ενθουσιασμό, συνειδητοποιείς πως, -αφού οι φωτογραφίες μπήκαν στο premiere και η εικόνα έγινε video και το video έγινε συνέχεια- η πολυκατοικία σου κρύβει το Λυκαβηττό.

in_motion

Architecture is the process by which the organization of activities in space is defined.

Architecture is the process, not the result.

In fact, in most cases, buildings are more beautiful during the construction process than when complete, because they represent the staging of a process of constructing ideas.

The ideal state of a building would be one of constant construction, supporting human activities.

(Θραύσματα απο το metapolis dictionary of advanced architecture, για την τέχνη που όλοι εξασκούμε κάποια στιγμή, είτε το θέλουμε είτε όχι, είτε το γνωρίζουμε είτε όχι.)

_background

Όταν η πόλη γίνεται φόντο.
Τότε μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τα παράθυρά του, φωτισμένα μέσα στη νύχτα, τις πορτοκαλί κουρτίνες που δίνουν (;) χρώμα στη ζωή μας, στην καθημερινότητα, στο χώρο μας.
Σε αυτόν τον χώρο που θεωρούμε τόσο προσωπικό, τόσο οικείο, που όμως τον συναντάμε παντού, σε άλλα δωμάτια, σε άλλα μπαλκόνια, σε άλλα παράθυρα.

Όταν ο χώρος μας γίνεται οθόνη, απ'όπου οι άλλοι, οι "απέναντι" μπορούν να μας δουν.
Τότε η πόλη γίνεται ένας μεγάλος ζωντανός οργανισμός, ένα mega reality όπου ο καθένας μπορεί να αποφασίσει ποιος φεύγει και ποιος μένει, χωρίς sms.
Έτσι η πόλη πάλλεται, αλλάζει, εξελίσσεται, οι κουρτίνες γίνονται από πορτοκαλί κόκκινες, τα σκούρα κλείνουν για να ξανανοίξουν την άνοιξη, το καλοκαίρι. Σαν να αλλάζει η σεζόν, με καινούριο παρουσιαστή, καινούρια κριτική επιτροπή.

Όταν η πόλη γίνεται το είδωλό της.
Τότε βλέπει κανείς την αντανάκλαση του ουρανού, κόκκινου από τις φωτιές του Υμηττού.
Βλέπει κανείς την πόλη, όπως την έφτιαξαν οι χρήστες της.